Anno 2023 worden vrouwen nog steeds tegengehouden door het glazen plafond: onzichtbare barrières die het voor vrouwen lastig of zelfs onmogelijk maken om hogerop te komen. Terwijl talloze onderzoeken laten zien dat een vrouw aan het roer veel voordelen kan opleveren voor een organisatie. In dit artikel ontdek je het belang van meer vrouwelijk leiderschap en hoe je als organisatie de weg vrijmaakt voor meer vrouwen aan de top.
Hoewel dit artikel gaat over het belang van meer vrouwen aan de top, willen we ook benadrukken dat er nog een wereld te winnen valt als het gaat om genderinclusief leiderschap.
Vrouwen hebben minder vaak een leidinggevende positie. In Nederland zijn er op elke 100 mannelijke managers gemiddeld 34 vrouwelijke managers. Vrouwen hebben dus minder vaak een leidinggevende positie, maar het aantal vrouwelijke leiders neemt wel toe. Vooral in de top van de non-profitsector is het aandeel van topvrouwen groot, namelijk 40%. En ook de rijksoverheid doet het goed: het aandeel vrouwen onder de topambtenaren is 37% (bron: SCP).
Maar in het bedrijfsleven zien we een ander beeld. In de 100 grootste beursgenoteerde bedrijven in Nederland is slechts 14% van de CEO’s vrouw. Beursgenoteerde bedrijven moeten bovendien streven naar 30% vrouwen in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Maar geen enkel bedrijf heeft dit vrouwenquotum nog gehaald. In 18 organisaties staat zelfs geen enkele vrouw aan de top (bron: Wikipedia).
In het onderzoek ‘Een lange weg. De ondervertegenwoordiging van vrouwen in management en top nader verklaard’ van SCP (2022) worden verschillende redenen genoemd dat er zo weinig vrouwen aan de top staan in het Nederlandse bedrijfsleven:
Lees ook: Gender(on)gelijkheid op de werkvloer
Meer vrouwen aan de top begint volgens de overheid met meer vrouwen aan het werk. Veel vrouwen werken namelijk niet of in deeltijd. Daarom neemt de overheid in de eerste plaats maatregelen om meer vrouwen aan het werk te krijgen, bijvoorbeeld door het makkelijker te maken om werk en zorg te combineren.
Ook zet de overheid zich in om de kansen van vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan alleenstaande moeders, vrouwen met weinig opleiding en vrouwen met een migratieachtergrond.
De overheid neemt ook maatregelen om meer vrouwen aan de top te krijgen en wil dat topfuncties gelijk worden verdeeld over mannen en vrouwen. Per 1 januari 2022 geldt bijvoorbeeld een ingroeiquotum voor beursgenoteerde bedrijven. Dat betekent dat elke nieuwe benoeming in de Raad van Commissarissen moet bijdragen aan minstens een derde vrouwen en een derde mannen.
Daarnaast zijn de 5000 grootste bedrijven in Nederland verplicht om ambitieuze streefcijfers op te stellen, hiervoor een plan van aanpak te maken en jaarlijks over de resultaten te rapporteren in hun bestuursverslag en aan de Sociaal-Economische Raad.
Er zijn veel onderzoeken gedaan naar de voordelen van vrouwelijk leiderschap. Ook onze eigen data* laat zien dat meer vrouwen in het leiderschapsteam een positief effect heeft op de resultaten van een organisatie:
Meer omzet. Uit onze data blijkt dat organisaties met een leiderschapsteam dat voor 30% of meer uit vrouwen bestaat meer omzet maken, vergeleken met organisaties waarvan het leiderschapsteam voor minder dan 30% uit vrouwen bestaat (36% versus 12%).
Lager verloop. Dit geldt ook voor het percentage medewerkers dat vrijwillig vertrekt (19% versus 27%).
Meer diversiteit. Vrouwen (al is het maar één vrouw) in een leiderschapsteam dat voorheen alleen uit mannen bestond, betekent meer diversiteit. En talloze onderzoeken laten zien dat meer diversiteit bijdraagt aan meer creativiteit, innovatie en productiviteit.
Vrouwen zijn betere transformationele leiders dan mannen. Transformationeel leiderschap is gericht op het vergroten van de intrinsieke motivatie van medewerkers om hun volle potentieel in te zetten en hun beste werk te leveren. Een organisatie plukt hier vanzelfsprekend ook de vruchten van.
Betere samenwerking. Uit onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van een vrouw in een groep een wereld van verschil kan maken. Gemengde groepen zijn bijvoorbeeld beter in samenwerken en problemen oplossen. Ook voelen de groepsleden zich gelijke gesprekspartners, waardoor ze optimaal gebruik kunnen maken van elkaars kennis en vaardigheden.
*Gebaseerd op data van organisaties die in de periode maart 2021 tot en met april 2022 ons certificaat hebben behaald.
De weg vrijmaken voor meer vrouwen aan de top: dat is makkelijk gezegd, maar vergt in de praktijk vaak veel tijd, geduld, inspanning en bereidheid om te veranderen. Hieronder geven we je een paar handvatten om vrouwelijk leiderschap in jouw organisatie te stimuleren:
Bewustwording. Op de werkvloer kunnen onbewuste vooroordelen een negatief effect hebben op meer vrouwen aan de top. De eerste stap om te voorkomen dat je handelt op basis van deze vooroordelen, is bewustwording. Welke onbewuste vooroordelen heb jij over leiders, vrouwen en vrouwen met een leidinggevende rol? Breng ze in kaart door ze op te schrijven of door ervoor in gesprek te gaan.
Neutrale leiderschapswaarden. Waarden als ambitieus, competitief en resultaatgericht schrijven we eerder toe aan mannen dan een vrouwen. Genderneutrale leiderschapswaarden die gekoppeld zijn aan de kernwaarden van je organisatie, maken het makkelijker voor vrouwen om door te stromen naar leidinggevende posities. Uiteindelijk moet de manier waarop er leiding wordt gegeven in je organisatie een weerspiegeling zijn van de kernwaarden.
Maak het makkelijker om zorg en werk te combineren. Veel vrouwen vinden leiderschap en zorgtaken in hun privéleven (zoals moederschap, mantelzorg, huishouden, vrijwilligerswerk) lastig met elkaar te verenigen. Als organisatie kun je veel doen om dit makkelijker te maken, bijvoorbeeld door flexibele werktijden mogelijk te maken.
Vrouwelijke rolmodellen. Vrouwelijke rolmodellen in leidinggevende functies stimuleren andere vrouwen om ook hogerop te komen, want ze laten zien dat het mogelijk is.
Bondgenootschap. Mannen hebben de unieke positie om op te treden als bondgenoot. Onderzoek laat zien dat dit niet alleen bijdraagt aan meer vrouwen aan de top, dit zorgt er ook voor dat het proces versnelt.
In de videoserie Great Conversations koppelen we CEO aan talent om te praten over belangrijke thema’s op de werkvloer, zoals gendergelijkheid. In deze aflevering van Great Conversations praten Bas van der Veldt (CEO) en Tess Jonker (Trainee Consultancy) van AFAS Software over gendergelijkheid, vrouwelijk leiderschap en grensoverschrijdend gedrag.