Werkstress verminderen? 5 tips voor werkgevers

Wat is werkstress?

Werkstress betekent simpel gezegd dat een medewerker zich gestrest voelt door werkgerelateerde dingen, zoals een te hoge werkdruk of een conflict met een collega. Als het niet lukt om hier goed mee om te gaan, dan kan het leiden tot fysieke klachten en mentale problemen.

Voor werkgevers is het belangrijk om vat te krijgen op werkstress. Want het heeft niet alleen gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers, maar ook een negatief effect op het succes van jouw organisatie. Bovendien heb je als werkgever de verantwoordelijkheid om goed te zorgen voor je medewerkers. 

Wat is het verschil tussen werkstress en werkdruk?

De termen ‘werkstress’ en ‘werkdruk’ worden vaak door elkaar gehaald. Maar ze betekenen niet hetzelfde. Werkdruk gaat over de hoeveelheid werk op je bordje en is niet per definitie slecht. Sterker nog: gezonde werkdruk houdt je scherp en productief. Een te lage werkdruk kan zelfs leiden tot een bore-out. 

Maar een te hoge werkdruk is niet gezond en kan leiden tot werkstress. Vergelijk het met een stapel taken op je bureau. Die stapel staat voor werkdruk, terwijl werkstress de spanning is die ontstaat wanneer die stapel onbeheersbaar lijkt te groeien. 

Werkstress ontstaat niet alleen door te veel werk op je bordje. Het gevoel dat je het werk van een ander doet, veel taken hebt waardoor je niet kunt doen wat echt belangrijk is (denk aan administratieve taken in de zorg) en geen waardering krijgen, kunnen ook stress opleveren. 

Wat zijn de gevolgen van werkstress?

Werkstress heeft niet alleen een negatief effect op het welzijn en presteren van medewerkers, maar ook op het succes van jouw organisatie. We zetten de gevolgen van werkstress op een rij:

• Mentale en fysieke klachten. Werkstress kan zich uiten in klachten als mentale uitputting, prikkelbaarheid, moeite met concentreren en het gevoel geen grip meer te hebben op de situatie. Dit kan weer leiden tot fysieke klachten, zoals slapeloosheid, vermoeidheid, hoofdpijn, duizeligheid, pijn op de borst, hartkloppingen, maagklachten en buikpijn. 

• Verminderde prestaties. Iemand die fysiek en mentaal niet lekker in zijn vel zit door werkstress, levert minder goed werk op. Dat heeft weer een negatief effect op de prestaties van jouw organisatie. 

• Verzuim. Werkstress veroorzaakt niet alleen mentale, maar ook fysieke klachten. Iemand die veel werkstress ervaart, meldt zich dus vaker ziek. Langdurig gebukt gaan onder werkstress kan leiden tot overspanning. In het ergste geval mondt dit uit in een burn-out. Een medewerker met een burn-out is gemiddeld een jaar bezig om weer te herstellen. 

• Verloop. Een medewerker die veel werkstress ervaart en het gevoel heeft dat er niets aan wordt gedaan, kan besluiten om de organisatie te verlaten. Ook dat kost geld, want je moet een vervanger werven en inwerken. En in een krappe arbeidsmarkt is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Bovendien betekent het vertrek van een medewerker een verlies aan kennis en ervaring.  

• Reputatie. Werkstress kan schadelijk zijn voor jouw reputatie als goede werkgever, zeker als het zich op meerdere plekken in de organisatie voordoet. Geruchten over mensen die gebukt gaan onder werkstress, leveren niet bepaald een positief beeld op van jouw organisatie. Dit maakt het lastiger om nieuw talent te werven en je huidige medewerkers te behouden. 

Cijfers over werkstress

Uit eigen onderzoek en onderzoek van TNO blijkt dat werkstress een groeiend probleem is op de werkvloer:

• In 2021 verzuimden medewerkers in totaal 11 miljoen dagen vanwege werkstress. Hieraan hangt een prijskaartje van maar liefst €3,3 miljard aan verzuimkosten. In 2020 was dat nog €2,8 miljard. 

• In 2021 bedroegen de verzuimkosten wegens werkstress per medewerker €11.000. In 2019 was dat nog €9.300. 

• Slechts 56% van de Nederlandse medewerkers vindt dat hun werk een positieve impact heeft op hun mentale gezondheid.

• Iets meer dan de helft (53%) van de Nederlandse medewerkers vindt dat hij of zij wordt aangemoedigd om een balans aan te brengen tussen hun werk en privéleven. 
• 55% van de Nederlandse medewerkers vindt zijn of haar werkplek een psychologisch en emotioneel gezonde werkomgeving. 

Wat zijn de oorzaken van werkstress?

Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor werkstress. We zetten ze op een rij:

• Een te hoge werkdruk. Zoals gezegd is werkdruk niet per se slecht. Maar er ontstaat werkstress als de werkdruk die iemand ervaart hoger is dan hij of zij fysiek of mentaal aankan.

• Hoge emotionele werkbelasting. Denk hierbij aan beroepen die emotioneel veeleisend zijn, zoals maatschappelijk werk, zorgpersoneel en hulpdiensten. Er ontstaat met name stress als er geen goede begeleiding is of niet genoeg tijd om te herstellen. 

• Te hoge taakeisen. Dit gaat niet zozeer over de hoeveelheid werk, maar welke taken er op je bordje liggen. Als die te hoog gegrepen zijn (bijvoorbeeld door een gebrek aan kennis, ervaring of begeleiding), dan kan dat veel stress opleveren. 

• Slechte balans tussen werk en privé. Om goed te kunnen presteren, is het nodig om je werk ‘uit’ te zetten en op te laden. Werkstress ontstaat als dit niet mogelijk is vanwege een ongezonde balans tussen werk en privé. 

• Spanningen op de werkvloer. Denk hierbij aan een conflict met een collega of manager, buitengesloten worden of het mikpunt zijn van pesterijen. 

• Weinig autonomie. Autonomie gaat over de vrijheid om je werk te doen op een manier die bij jou past. Een manager die je continu controleert en over je schouder meekijkt, kan erg stressvol zijn. Uit onze data blijkt dat slechts 66% van de Nederlandse medewerkers vindt dat ze van het management vertrouwen en ruimte krijgen om hun functie uit te oefenen. 

• Een onveilige werkomgeving. Een werkomgeving waar je je niet gezien, gehoord en gewaardeerd voelt, waar je niet jezelf mag zijn en waar fouten worden afgestraft, kan veel stress opleveren. Of een werkomgeving waarin werkstress niet serieus wordt genomen en de overtuiging leeft dat dit er nu eenmaal bij hoort. 

Het is ook goed om te weten dat medewerkers met bepaalde eigenschappen vatbaarder zijn voor werkstress. Denk hierbij aan perfectionisme, weinig zelfvertrouwen, subassertiviteit en een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Dit is geen excuus om de schuld bij de medewerker neer te leggen, maar juist bedoeld ter bewustwording. 

Werkstress verminderen: 5 tips voor werkgevers

Als werkgever kun je veel doen om werkstress onder je medewerkers te verminderen. We geven je 5 tips:

• Creëer een psychologisch veilige werkomgeving. De relatie tussen werkstress en psychologische veiligheid werkt twee kanten op. Aan de ene kant is psychologische veiligheid nodig om werkstress aan te durven kaarten. Aan de andere kant zien we dat medewerkers minder stress ervaren in organisaties met een hoge mate van psychologische veiligheid. 

• Weet wat er speelt. Als werkgever mag je er niet zomaar vanuit gaan dat alles oké is als je niets hoort. Lang niet elke medewerker durft namelijk uit zichzelf aan te geven als het te veel wordt. Steek daarom regelmatig de thermometer in je organisatie, bijvoorbeeld door middel van een medewerkersonderzoek uitgevoerd door een betrouwbare, externe partij.

• Stimuleer een gezonde balans tussen werk en privé. Maak bijvoorbeeld heldere afspraken over werktijden, ontmoedig overwerken en vooral: geef zelf het goede voorbeeld. Denk aan eerder weggaan, omdat je je kinderen van school moet halen of omdat je met je huisdier naar de dierenarts moet. Meer tips? Lees dan onze blog over werk-privébalans. 

• Geef autonomie. Laat medewerkers (voor zover dat mogelijk is) zelf bepalen waar, wanneer en hoe ze hun werk uitvoeren. Dat vraagt van jou als werkgever twee dingen. Ten eerste: erop durven vertrouwen dat jouw medewerkers zelf het beste weten hoe ze hun werk kunnen doen. En ten tweede: het bepalen van kaders waarbinnen medewerkers vrij kunnen bewegen. Veel medewerkers hebben dit namelijk wel nodig om autonomie te voelen. 

• Bewaak een gezonde werkdruk. De grens tussen gezonde werkdruk en een te hoge werkdruk is vaag. In deze verdiepende blog over werkdruk geven we je handvatten.