5 veelgestelde vragen over cultuurverandering

1. Wat is de rol van leiders in cultuurverandering?

Leiders (lees: iedereen met een leidinggevende rol) hebben een bepalende rol in het wel of niet slagen van cultuurverandering. Een gebrek aan draagvlak en veel weerstand onder het leiderschap verkleint de kans op effectieve en blijvende cultuurverandering. En andersom geldt hetzelfde: leiders die positief tegen verandering aankijken, kunnen ervoor zorgen dat cultuurverandering wél slaagt. 

We kunnen de rol van leiders samenvatten in een aantal punten:

• Voorbeeldgedrag. Leiders spelen een cruciale rol in het vormgeven van een nieuwe cultuur. Ze moeten de waarden en normen belichamen en als rolmodel optreden voor de gewenste cultuur. Het is belangrijk dat leiders zich gedragen in lijn met de gewenste cultuur. Dit draagt bij aan hun geloofwaardigheid en een cultuur van vertrouwen en inspireert medewerkers om hetzelfde te doen. Is er veel wantrouwen binnen het leiderschap, dan heeft dat invloed op het gedrag van medewerkers. Kleine kans dat medewerkers de inspanningen van leiders in zo’n geval serieus nemen.

• Sturing. Cultuur moet in alle lagen van een organisatie hoog op de agenda staan. Hoe je mensen aanneemt, hoe je ze beloont voor hun werk en de manier waarop je successen viert: alles wordt bepaald door de organisatiecultuur. Leiders hebben hierin een sturende rol. Niet door te micromanagen, maar vanuit een strategische visie.

• Communicatie. Leiders moeten helder en duidelijk communiceren waarom verandering nodig is en hoe het bijdraagt aan het succes van de organisatie. Dit raakt ook aan het volgende punt: veranderbereidheid. 

• Veranderbereidheid. Veranderbereidheid gaat over de mate waarin leiders en medewerkers openstaan voor verandering en bereid zijn om hieraan actief bij te dragen. Dit is nodig voor een geslaagde en blijvende cultuurverandering. Zelfreflectie en zelf het gewenste gedrag laten zien is ook hier weer essentieel. 

Lees ook: De rol van leiders in het vormgeven van organisatiecultuur

Zo maak je cultuur meetbaar

Maak kennis met de Trust Index en ontdek wat er écht speelt op de werkvloer. 

Ontdek ons medewerkersonderzoek

2. Hoe betrek je medewerkers bij cultuurverandering?

Hoewel leiders een sleutelrol spelen in het wel of niet slagen van cultuurverandering, moet de rol van medewerkers ook niet onderschat worden. Een nieuwe cultuur kun je namelijk niet zomaar van bovenaf opleggen. Doe je dit wel, dan kun je rekenen op weinig draagvlak en veel weerstand van medewerkers. Cultuurverandering is een project waar iedereen bij betrokken moet worden. 

Zo kun je je medewerkers actief betrekken bij cultuurverandering:

3. Hoe ga je om met weerstand tegen cultuurverandering?

Het is normaal dat er weerstand is tegen cultuurverandering. Als je er op een goede manier mee omgaat, dan kun je als leider die weerstand verkleinen. Dit vergroot uiteindelijk de kans op geslaagde en blijvende verandering. 

Je kunt als leider als volgt omgaan met weerstand tegen verandering:

• Communiceer. Leg uit waarom verandering nodig is, hoe het bijdraagt aan het succes van de organisatie, maar vooral: wat de voordelen zijn voor de medewerker. 

• Betrek je medewerkers bij het proces. Verandering kun je niet van bovenaf opleggen. Door je medewerkers actief te betrekken bij elke stap van het proces, voelen ze zich gehoord. Dit kan ook het enthousiasme onder medewerkers vergroten.

• Neem je medewerkers serieus. Medewerkers kunnen twijfels, vragen, zorgen of bezwaren hebben tegen verandering. Luister hiernaar en kijk in hoeverre je er iets mee kunt doen om de weerstand te verkleinen. 

• Creëer een veilige omgeving. Dit komt erop neer dat medewerkers zich gesteund voelen tijdens het verandertraject. Dit betekent niet dat je als leider geen lastige besluiten kunt nemen, maar wel dat je zorgvuldigheid laat zien en dat medewerkers op de hoogte zijn van alle beschikbare informatie. Kennis over de (eerst) volgende stap helpt medewerkers om aan te haken. Ze weten wat ze kunnen doen en verwachten. 

4. Hoe kun je de voortgang en effectiviteit van cultuurverandering meten?

Hoewel cultuur ontastbaar lijkt, kun je het op verschillende manieren meetbaar maken. Door cultuur meetbaar te maken, kun je vaststellen of cultuurverandering het gewenste effect heeft gehad. 

Om de effectiviteit van cultuurverandering te meten, kun je de volgende stappen nemen:

• Begin met een nulmeting. Een nulmeting vertelt je waar je nu staat. Wat zijn de sterke punten van jouw organisatiecultuur en waar valt nog winst te behalen? Deze punten kun je vervolgens koppelen aan je strategie. 

• Bepaal doelstellingen. De nulmeting vertelt je wat goed gaat en wat beter kan. Formuleer op basis hiervan maximaal 3 meetbare en haalbare doelstellingen. 

• Voer de meting opnieuw uit. Cultuurverandering vergt tijd, dus doe dit niet te snel: 6 tot 12 maanden na de nulmeting is een goed moment om opnieuw te meten.

Lees ook: Zo kun je organisatiecultuur meten 

5. Hoe zorg je ervoor dat cultuurverandering blijvend is?

Cultuur is uiteindelijk een verzameling van menselijke gedragingen. En hoewel je als mens in staat bent om je gedrag te veranderen, komt het regelmatig voor dat je toch terugvalt in oude patronen. En zo werkt dat ook in een organisatie. 

Om blijvende cultuurverandering te realiseren, heb je het volgende nodig:

• Wijs een verantwoordelijke persoon of groep aan. Hoewel verandering een proces waarbij iedereen betrokken moet worden, is het verstandig om een verantwoordelijke persoon of groep aan te wijzen. Gedeelde verantwoordelijkheid wil nog weleens ertoe leiden dat uiteindelijk helemaal niemand de verantwoordelijkheid neemt. 

• Voorkom dat cultuurverandering een losstaand project is. Integreer de nieuwe, gewenste cultuur in alle onderdelen van de organisatie en in ieders dagelijkse werk. 

• Erken en waardeer gewenst gedrag. Op deze manier stimuleer je dit gedrag en versterk je de cultuur.

• Wees consistent, blijf toegewijd en heb geduld. Cultuurverandering is een proces dat tijd en inspanning vergt. Je kunt het niet laten versloffen en dan verwachten dat het wel goed komt. Het is dus belangrijk dat iedereen, zowel leiders als medewerkers, zich blijven inzetten om cultuurverandering te realiseren. Tot slot: heb geduld. Een cultuur die over de jaren heen geworden is zoals het is, kun je niet van de ene op de andere dag veranderen.

Aan de slag met cultuurverandering? Lees dan: In 11 stappen naar een nieuwe cultuur