De kracht van dienend leiderschap in een veranderende wereld van werk

Wat is dienend leiderschap?

Dienend leiderschap is een leiderschapsstijl waarbij de leider in dienst staat van de organisatie en de medewerkers. De Amerikaanse auteur Robert Greenleaf (1904) wordt beschouwd als de grondlegger van dienend leiderschap. 

Een dienende leider zet de behoeften van het team, de medewerkers en de organisatie voorop, en streeft ernaar om anderen te ondersteunen en aan te moedigen. Dienend leiderschap gaat niet alleen om leidinggeven, het gaat ook om het creëren van een open en veilige omgeving waarin vertrouwen, groei en ontwikkeling centraal staan. 

Deze manier van leidinggeven staat haaks op een aantal traditionele opvattingen over leiderschap:

• Medewerkers staan ten dienste van hun leiders, ze zijn slechts een middel voor leiders om hun doelen te bereiken.

• Een goede leider maakt gebruik van autoriteit, macht en controle.

• Leiders en medewerkers zijn geen gelijken van elkaar, er is sprake van hiërarchie en een ongelijke machtspositie. 

Webinar: Leiderschap als vak!

12 december 2024 | 09:30-10:30 uur

Loop je vast in je rol als leider? In deze gratis webinar leer je om met een andere bril naar jouw rol én het systeem van jouw organisatie te kijken. Een andere aanpak die leidt tot minder gedoe en meer resultaat.

Meld je aan voor de webinar

Wat zijn de kenmerken van dienend leiderschap?

Om te achterhalen wat de kenmerken van dienend leiderschap zijn, kunnen we het beste inzoomen op de eigenschappen en competenties van een dienende leider. 

Misschien heb je het idee dat een dienstbare leider alles goed vindt, overal mee instemt en zich laat overrulen door zijn of haar medewerkers. Maar dat is niet het geval. Een dienende leider is zacht voor zijn of haar medewerkers, maar hard voor de resultaten en kent zijn of haar positie als leider. 

Volgens Inge Nuijten (auteur van ‘Echte leiders dienen’ en ‘Dienend leiderschap’) heeft een dienstbare leider de volgende eigenschappen:

• Authenticiteit. Een dienende leider is oprecht, geloofwaardig en doet wat hij zegt en belooft. 

• Bescheidenheid. Een dienende leider is zich bewust van zijn sterke en zwakke punten en kan zijn talenten en wat hij bereikt heeft in perspectief plaatsen. 

• Rentmeesterschap. Een dienende leider is bereid om verantwoordelijkheid te nemen voor het grotere geheel. 

• Verantwoordelijkheid geven. Een dienende leider stelt doelen die medewerkers kunnen halen. 

• Empowerment. Een dienende leider motiveert, helpt medewerkers om hun kwaliteiten te ontwikkelen en maakt medewerkers zelfredzaam. 

• Vergeving. Een dienende leider kan beledigingen, ruzies en fouten accepteren. 

• Waardering. Een dienende leider besteedt tijd, energie en zorg aan andere mensen en toont compassie. 

• Moed. Dienende leiders hebben mentale kracht om weerstand te bieden en om lastige situaties goed te doorstaan. 

Volgens Nuijten is een dienend leider iemand die de belangen van anderen op de eerste plaats stelt, de wijsheid heeft om te zien wat nodig is, de capaciteiten om daar iets mee te doen en de moed om daarnaar te handelen. 

Het belang van vertrouwen

Een omgeving waarin sprake is van wederzijds vertrouwen tussen leiders en medewerkers is essentieel om dienend leiderschap te laten slagen. 

Leiders moeten durven loslaten en vertrouwen hebben in hun medewerkers dat zij in staat zijn om hun werk op de juiste manier te doen. En andersom moeten medewerkers het vertrouwen krijgen van hun leiders dat zij hiertoe in staat zijn. Alleen dan ontstaat er een open en veilige omgeving waarin medewerkers hun volle potentieel kunnen en willen inzetten. 

Wat zijn de valkuilen van dienend leiderschap?

Hoewel dienend leiderschap veel voordelen heeft, zijn er ook potentiële valkuilen waar leiders voor moeten waken:

• Te veel focus op medewerkers. Als je als leider te veel gericht bent op de behoeften van je medewerkers, dan kan dit ervoor zorgen dat je eigen behoeften verwaarloosd worden. Het kan er ook voor zorgen dat je niet toekomt aan je eigen taken. Dit kan uiteindelijk schadelijk zijn voor het hele team. 

• Empathie gaat over in medelijden. Empathie is een belangrijke eigenschap van een dienstbare leider, maar pas op dat dit niet overgaat in medelijden. Dit kan ervoor zorgen dat je bepaalde besluiten neemt op basis van emotie, en dat is niet altijd in het belang van je team of de organisatie. 

• Medewerkers hebben te veel vrijheid. Verantwoordelijkheid en autonomie neerleggen bij medewerkers is goed, maar veel medewerkers hebben hierbij tegelijkertijd wel bepaalde kaders nodig.